خطبه اول:
سلام علیکم جمیعاً و رحمة الله و برکاته، اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم اله الرحمن الرحیم لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیمم حسبناالله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر الحمد لله رب العالمین الصلوة و السلام علی سید النبیّین حبیب اله العالمین ابالقاسم المصطفی محمد (ص) و علی عترته و اهل بیته اجمعین قال الحکیم فی کتابه الکریم بسم الله الرحمن الرحیم « یا ایها الذین ءامَنوا اتّقوا الله و ءامِنوا برسوله یؤتکم کفلین من رحمته و یجعل لکم نوراً تمشون به و یغفر لکم ذنوبکم والله غفورٌ رحیم/ لئلا یعلم اهل الکتاب الا یقدرون شیءٍ من فضل الله و ان الفضل بید الله یؤتیه من یشاء و الله ذوالفضل العظیم» امیدواریم که خدی رحمان در این مظنه استجابت دعا دعاهایمان را به کرمش مستجاب بگرداند و با فضل خود ما را مورد مغفرت بی پایان خویش قرار بدهد. گذشتگانمان را ببخشد و بیامرزد. بیماران را شفا عطا فرماید. نیروهای مسلح ما را بر اقتدارشان بیافزاید و سالم نگهدارد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
(صلوات)
آیه اولی که الان قرائت کردم حد اقل سه هفته راجع به این آیه صحبت شد، آیه بعدی « لئلا یعلم اهل الکتاب » مانده و آخرین آیه از سوره مبارکه حدید است. برای آن عزیزانی که شاید هفته های قبل حضور نداشتند یک جمع بندی اجمالی عرض میکنم تا به این ایه اخیر برسم.درباره مومنین اهل حبشه که همراه جعفر طیّار و مومنین مهاجر. موقعی که جعفر طیار از حبشه برمی‌گشت چهل نفر از نصارای اهل حبشه همراه جعفر به مدینه آمده بودند. شرایط سخت اقتصادی مردم مدینه را که دیده بودند از رسول خدا درخواست رخصت کردند به ما اجازه بده تا به حبشه برگردیم و اماول داراییمان را نقد می‌کنیم و می‌آوریم با مسلمانان تقسیم داشته باشیم. اجازه گرفتند و رفتند و همین کار را کردند و به مسلمانان کمک رساندند. آیه ای درباره آنها نازل شد که اینها دوتا اجر دارند. «اولئک یوتون اجرهم مرّتین» اینها یکبار به عیسی و انجیل ایمان آورده بودند و یکبار به خاتم انبیاء محمد مصطفی (ص)، اینجا هم آمدند مومنانه و با اخلاص عمل کردند، دو اجر دارند. بعضی از اهل کتابی که به اسلام ایمان نیاورده بودند، مخصوصاً یهودیهای خبیث، این ایه را بهانه کردند. گفتند شما مسلمانها امتیازی ندارید، اگراهل کتاب آمدند و به پیغمبر شما ایمان آوردند خودِ کتاب آسمانی شمامی‌گوید اینها دو اجر دارند ولی اگر به پیامبر اسلام ایمان نیاورده بودند یک اجر داشتند، شما هم که قبلاً نصرانی نبودید، یهودی نبودید، اهل کتاب نبودید، شما مشرک و بت پرست بودید و آمدید مسلمان شدید یک اجردارید و ما هم که در یهودیت ماندیم یک اجر داریم و شما دیگر بر ما اضافه ندارید. اجمال شأن نزول این است که آیه ای آمد: «یا یا ایها الذین ءامَنوا » ای کسانی که ایمان آوردید «اتّقوا الله » خدا را ملاحظه کنید و از او پروا داشته باشید « و ءامِنوا برسوله » با اینکه خطاب اول به مومنین است، حالا میفرماید مجددا «اتقواالله و ءامنوا برسوله» با صداقت و اخلاص در عمل به رسول ایمان بیاورید. نگران نباشید که یهودیها میگویند شما یک اجر دارید و ما هم یک اجر داریم « یؤتکم کفلین من رحمته» به شما دوتان نصیب و بهره کافی از رحمت الهی داده میشود. «یجعل لکم نوراً» برای شما نوری قرار داده میشود « نوراً تمشون به» مشی کنید یعنی حرکت زندگیتان در سایه این نورباشد. حالا این نور قرآن است، حجت الهی خود پیامبر و جانشینان پیامبر همه اینها مصادیق نور هستند. قرآن امام ساکت جامعه هست و امام قرآن ناطق است. حجت خدا در هر عصر که لایق رهبری باشد آن کسی است قرآن ناطق است. یعنی از روی هوی و هوس نطق نمی‌کندو نطقش مبتنی بر آیات الهی است. لذا این تعبیر که میگویند امام قرآن ناطق است و قرآن امام ساکت است و باید آن حجت خدا قرآن را بخواند و قرآن جلوه خود را بنمایاند به جامعه. فرمود: « یجعل لکم نوراً تمشون به » در اینجا خیلی از عرفا و مفسرین بزرگ یک نتیجه خوبی از این آیه گرفتند و آن اینکه تا تقوا نباشد انسان بصیرت کافی و نورانیت پیدا نمیکند. ممکن است که بعضیها خوب درس بخوانند و دانشمند باشند اما اگر تقوا نداشته باشند ان نور الهی برای آنها فراهم نمی‌شود. نکته را دقت کنید « یا ایها الذین ءامَنوا اتّقوا الله و ءامِنوا برسوله » تقوای الهی و ایمان به رسول « یؤتکم کفلین من رحمته» دو تا رحمت رحمت دنیا و رحمت آخرت، همانطور که در قنوت هم سفارش شده که بگوییم :«ربنا ءاتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخرة حسنة» مصداق «کفین من رحمته» است « و یجعل لکم نوراً » اگر شما اطاعت از رسول و همچنین اطاعت از جانشینان رسول «العلماء ورثة الانبیاء» عالم دینی با تقوا در جایگاه نیابت از رسول خدا ارشاد میکند و بیان احکام میکند و هدایت امور دارد، اطاعت از او همچون اطاعت از رسول خدا واجب است. نتیجه این میشود که «یجعل لکم نوراً» نور هدایت و نور ارشاد نصیب شما میشود. « تمشون به و یغفر لکم ذنوبکم » گناهان شما هم آمرزیده میشود. پس اگر تقوا نباشد ولو به ظاهر دانشمند باشد از نورانیت بصیرت بی بهره خواهد بود. « والله غفورٌ » و خدا آمرزنده و مهربان است. آیه بعدی که آخرین آیه از سوره مبارکه حدید است « لئلا یعلم اهل الکتاب اَلّا یقدرون شیءٍ من فضل الله » آیا «لا» در «لئلا» اضافه هست؟برای تاکید است یا اینکه نه دوتا نفی است. اینها بحثهای ادبی طلبه‌ای است اما آنچه را که من حیث المجموع میشود معنا کرد هر دو به یک حقیقت بر می‌گردد :«اَلّا یعلم» اگر زائده باشد بدانند اهل کتاب که نمی‌توانند در فضل الهی دخل و تصرف داشته باشند یعنی وکیل و وصی خدانیستند که بگویند شما یک بهره دارید و ما دو بهره یا ما هم یک بهره و شما هم یک بهره. مگر در اختیار انهاست؟ نه! فضل الهی در اختیار خداست و به هرکسی بخواهد عطا میکند و هرکسی را نپسندد عطا نمیکند. یا معنا کنیم «لئلّا» چرا ندانند اهل کتاب « الّا یقدرون شیءٍ من فضل الله» چرا ندانند که بر فضل اهلی آنها قدرتی ندارند؟و در اختیار آنها نیست «انّ الفضل بید الله» فضل در اختیار خدای رحمان است. «یوتیه من یشاء» هر که را خدا بخواهد عطا میکند حتی بینهایت و بی پایان و بی حساب و بی کتاب عطا میکند. مهم این است که آدم کاری بکند که خدا دوستش داشته باشد. مصداق «راضیة مرضیّة» ،«یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربّک راضیة مرضیّة فادخلی فی عبادی وادخلی جنّتی». سعی کنیم انس ما با خدا بیشتر شود تا گناه و معصیت ترک شود و واجبات الهی بجا آورده شود انس با خدا موجب میشود که موقع مردن انسان راحت جان بدهد و شب اول قبر راحتی داشته باشد و فواید بسیار فراوان دیگر. بعضی از یهودیها میگفتند :«لن یدخل الجنّه الّا من کان هوداً او نصاری» بهشت خدا مخصوص یهودیها و مخصوص نصاری است. تبلیغات و جنگ روانی راه انداختن تنها مال این روزگار نیست، ایام رسول خدا هم بود. می‌خواستن روحیه مسلمانان را تضعیف کنندمی‌گفتند بهشت مخصوص یهودیان و نصاری است. «تلک امانیّهم» بله آنها این آرزو را دارند ولی هرگز به این آرزو نمی‌رسند و یا بقول عامیانهآرزو را به گور می‌برند. «قل هاتوا برهانکم» چه دلیلی بر این ادعایتان دارید که هرگز نمی‌توانید دلیلی بر ادعایتان ارائه کنید «انّ الفضلِ بیدالله» فضل یعنی بخشش بی حساب و کتاب، دست خداست. «یوتیه من یشاء» به هرکه بخواهد از فضل خود بهره عطا میکند. «والله ذوالفضل العظیم» فضل الهی عظیم است پس بغیر خدا دل نبندیم که فایده ندارد. نه مال دنیا فایده دارد نه مقام دنیا و نه زرق و برق فریبنده دنیا. کوتاه دیدگان همه راحت طلب کنند/عارف بلا که راحت او در بلای اوست . امیرالمومنین میفرمود:«الدنیا مأفوفة بالمکاره»دنیا را ناخوشایندیها فرا گرفته. بنا نیست که اینجا مومن راحتی داشته باشد. مومن باید از ورطه سختیهای دنیا سالم عبور کند و خود را آلوده نسازد. دنیا پلی است که انسان را به جهان باقی و آخرت همیشگی منتهی میسازد. پروردگارا همه ما را در مسیر آنچه که خودت می‌پسندی موفق بدار. در ترک گناه و در انجام واجبات و رعایت تقوا ما را یاری و مودت بفرما.
{{ بسم الله الرحمن الرحیم ؛ انا اعطیناک الکوثر ؛ فصل لربک وانحر ؛ ان شانئک هوالابتر ؛ صدق الله العلی العظیم}}
پایان خطبه اول//
خطبه دوم:
اللهم صلّ علی محمد و آل محمد ؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الصّلاة والسلام علی سیّد النّبیین حبیب إله العالمین ابیی القاسم المصطفی محمد و علَی علیٍّ امیر المومنین و علی الصّدیقةِ الطّاهره سیّدةِ نساء العالمین و علی الحسن والحسین سیّدَی الشباب أهل الجنةِ أجمعین و علی علی ِ بنِ الحسین و محمدِ بن علی و جعفرِ بن محمد و موسیَ بن جعفر و علیِ بن موسی و محمدِ بن علی و علیِ بن محمد و الحسنِ بن علی و الحجة القائم اَلمنتظَر . اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَهِ بنِ الحَسَن صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةِ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَدَلِیلًا وَ عَیْناًحَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَویلَا.
صلوات…
بار دیگر خودم و همه ی شما برادران و خواهران را تأکید دارم به رعایت تقوا ؛ آنچه مایه ی رو سفیدی انسان در پیشگاه حضرت حق می شود ؛ آن چه مایه ی آسایش لحظه ی مرگ میشود ؛ آن چه شب اول قبر را برای انسان ، آغاز آرامش قرار میدهد تقوای الهی است . تقوا یعنی پرهیز از گناه ؛ تقوا یعنی دوری از ناپاکی و انجام واجبات ؛ تابع مقررات الهی بودن در عمل ، مصداق بارز تقوا خواهد بود .عزیزان ، این ایام شیون استکبار علیه جمهوری اسلامی ایران ، یا به تعبیر دیگر ، علیه این قراردادی که به نام برجام بسته شد ، بلند بود . حالا دو سه روز دیگر میخواهند یک موضع رسمی اعلام کنند. میگویند در میان حیوانات ، این گرگ ، وقتی میخواهد حمله بکند ، اول یک زوزه میکشد ؛ زوزه میکشد ، تا شکارش را امتحان بکند . ببیند هدفش در حال فرار میشود یا نه در حال حمله و مقاومت میماند . واقعاً آمریکایی ها دچار همین خصلت الآن هستند. پیشاپیش ، زوزه سر دادند ، که باید مذاکره بشود تا در مذاکره امتیازاتی بگیرند . و ضمناً یک منطق و ادعای بسیار پَست و رذیلانه ای را عنوان کردند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در لیست تروریستها قرار میدهیم. میدانید ماهیت قصه چیست؟ ؛ آنها دنبال ایجاد جنگ روانی در درون جمهوری اسلامی هستند . سپاه را هدف قرار دادند تا به قول خودشان بفهمند در درون ایران ، این دسته و آن دسته چقدر طرفدار دارد . من حالا همینجا ضمن اینکه در گذشته بِالنسبة به صحبت های رئیس جمهور ، گاهی انتقاد میکردم ، اما امروز ، از این صحبتی را که دو روز پیش ، رئیس جمهور در جلسه ی هیئت دولت داشت ، واقعاً تشکر میکنم.مرحبا ؛ خوب به میدان آمد . خب همیشه میخواستیم همینجور باشد . قرص و محکم گفت : «سپاه بخشی از ملت بزرگ ایران است.» ؛ حالا من عرض میکنم که آن جمله ای را که امام میفرمود : اگر سپاه نبود ، کشور نبود ، را که ملت فراموش نکرد . ملت سپاه را از جان خود عزیزتر میشمارد و همچون مردمک چشم خود و حتی بهتر از مردم چشم خود از سپاه و بسیج حفاظت ، حمایت و حراست خواهد داشت. دشمن چرا از سپاه خشم دارد؟ چرا؟ ؛ آنها میخواهند ملت ها ، کشور ها ، ضعیف و تو سری خور باشند ، و تحت اراده ی آنها باشند ، و هرگونه که دستور دادند ، اطاعت بشود.مثل ایران قبل از پیروزی انقلاب ، مثل آن کاپیتولاسیونی که قانون وضع شده بود در ایران که اگر آمریکایی در این کشور ایران یک تخلفی کرد ، پلیس ایران حق ندارد او را دستگیر بکند . –(شعار مرگ بر آمریکای نمازگزاران)- ؛ حالا این زوزه کشیدن ترامپ ، نوعی آزمایش کردن هم بود ؛ الحمدلله در هر اجتماعی و در هر جمعیتی ، در هر حضوری ، وقتی این مباحث مطرح بشود ، غیرت مردم ، مثل همین الآن شما ، خود به خود ، بدون اینکه کسی درخواست بکند فریاد مرگ بر آمریکا سر میدهید ، همه جا بحمدلله فضای ایران اسلامی این است .ببینید نکته را دقت کنید ، نه اینکه برجام به نفع ما تمام شده باشد که دشمن الآن خشمگین است و خلاف عهد بکند ؛ نه بخدا این نیست . آنها دیدند ما یک قدری کوتاه آمدیم ، الآن توقعشان را دارند افزایش میدهند . ببینید ، باز هم من عرض میکنم ؛ مذاکره اشکالی نداشت ، که مقام معظم رهبری هم تحمل کرده بود و پذیرفته بود مذاکره کردن را . مذاکره کردن واقعاً اشکالی نداشت ، اما کوتاه آمدن در مذاکره اشکال داشت و دیگر اینکه ذوقزدگی نشان دادن در مذاکره ، دشمن را جرأت میدهد و شجاع میکند که طلبکارانه حرف بزند . مثل این که خیل ذوق زده شده باشیم ، که فتح مبین و مثلاً فتح الفتوح و شق القمر کردیم و چه کار کردیم ؛ نه این حرفها نبود ؛ ما از غنی سازی بالای 20 درصد پایین آمدیم ، به سه و نیم درصد قانع شدیم ؛ ولی آنها چه؟ ؛ آیا یک قدم آمریکایی ها در عمل نسبت به اجرای تعهدات کوتاه آمدند ؟ نه نیامدند . آمریکایی ها یک قدم کوتاه نیامدند . بلکه همین الآن که به ظاهر برجام پابرجاست ، همین الآن دارند در آمریکا تصویب میکند تحریم های اضافه ؛ یک کلمه حرف خوبی رئیس قوه ی قضاییه گفته بود . بعضی ها را که دستگیر کردند اخیراً بعضی از مسئولین گفتند که دستگاه قضایی گویا بیکار است و میفرستد افراد را احضار و اخطار میکند . ببینید ، یک نفر آدم سه هزار میلیارد از بانک ها ببرد ، اما واقعاً کارگاه های تولیدی که نیاز به دست گردان دارند ، باید پشت در بانک ها معطل بمانند . انقلاب ، جان دادن بسیج و سپاه و ارتشی و نیروی انتظامی ، و هنوز پا برجا بودن این رانت خواری ها؟! ؛ آن وقت که گفتد بله ، که دستگاه قضایی گویا بیکار است و میفرستد افراد را احضار و اخطار میکند ؛ رئیس قوه قضائیه در پاسخ در آمد و گفت که : بیکار کسانی هستند که چهار سال دور برجام ، سینه زدند ، بی خاصیت . به جای اینهمه نیرو گذاشتن و هزینه کردنی که هر یک بار که هیئت ما میرفت و می آمد ، چقدر هزینه ی دلاری داشته باشد خوب است؟ ؛ ایکاش اینها را انباشت میکردیم ، برای پیشبرد اقتصاد داخلی ؛ برنامه ریزی برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی . انقلاب شده که کار و کارگر در کشور ارزش بیشتری پیدا کند . به همت کار و کارگر ، ملت روی پای خود بایستند .نه اینکه کارخانجات ، یکی بعد از دیگری تعطیل بشود و دل خوش کنیم به مذاکره . چون یک قدری ما دل خوش کرده بودیم به مذاکره ، آنها توقعشان را افزایش دادند و تا اینجا ها هم پیش آمدند . به فضل الهی ، به کوری چشم دشمن ، تا ظهور ولی الله الأعظم ، باید سپاه و بسیج ، و نیروی انتظامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران ، مقتدرانه خار چشم دشمنان عموماً ، به ویژه آمریکای غدّار بمانند ، تا ولی الله الأعظم را استقبال کنند ان شاءلله .
در پیام ها آمده بود که معاون رئیس جمهور فرموده بود: « فساد در کشور زیاد شده است »خب طبیعی است که هرکسی بخواند این پیام را ، بگوید : چشم شما روشن. ادامه داده بودند : «فساد در کشور زیاد شده و به جاهای حساس رسیده است، من بیش از دیگران میدانم تا کجا رخنه کرده است . »خب اگر میدانستی ، کنار و بغل دست خودت را مراقبت میکردی. و ادامه دادند : «بنا براین در مبارزه با فساد نباید خط قرمز وجود داشته باشد.» بارک الله ، این حرف درست است. نباید خط قرمز وجود داشته باشد . نباید احساس امنیت داشته باشند ، آدم هایی که دنبال رانت خواری و فساد و سوءاستفاده هستند. بعد در ادامه میفرماید که : «هیچکس حق ندارد خودسر به حریم بخش خصوصی تجاوز کند» ! ؛ خب بخش خصوصی اگر خدای نکرده خلاف کرده ، کسی حق ندارد ورود کند؟ ؛ شما از یک سمت میگویی خط قرمز وجود نباید داشته باشد ، و باید با فساد مبارزه بشود ، بعد در ذیل همین صحبت میگویید به حریم خصوصی هم نباید تجاوز بشود؟ ، خب پس آنجا شده خط قرمز که ؛ شما از اول گفتی خط قرمز نباید وجود داشته باشد. ادامه دادند: «و اگر کسی غیر از این حرکت کند قطعاً در مسیر آمریکا و دشمن قرار میگیرد.» ما هم میگوییم بله ما دوتا خطر پیش رو داریم : یکی خطر همان زوزه ی گرگ است ، و خطر دیگر : موریانه ی فساد در درون.موریانه ی نفوذی ها . حالا یک نفر از هیئت مذاکره کننده ی تیم هسته ای را دستگیر کردند به اتهام جاسوسی ، و یک مسئولی در یک دستگاهی بگوید که نه ،از نظر ما آن فرد جاسوس نبود . به او هم ما میگوییم : خب از نظر شما که جاسوس نبوده ، به قول حکما که میگفتند : «عدم الوجدان ، لا یَدُلُّ علیَ عدم الوجود» ، معنایش چیست؟ یعنی یک کسی بگوید آقا مراقب باش آنجا سوزن افتاده است. شما میگویید نه ، من نمیبیندم . خب شما نمیبینی دلیل بر این نیست که نباشد ؛ شاید باشد و شما نمیبینی ؛ دیگری دید و شما نمیبینی . عدم الوجدان ، یعنی شما نیافتید ؛ این شما نیافتید ، دلالت بر این نمیکند که اصلاً نباشد . شاید دستگاه دیگر دلیلی یافت و رسیده به آن کُنه قضیه . حالا صرف نظر از این مطلب،دوتابعیتیِ این آدم را که همه قبول دارند . هم این دسته هم آن دسته . چرا باید دوتابعیتی در مذاکرات اصلاً حضور داشته باشد؟ دوتابعیتی یعنی این آدم در جای دیگر سر سپرده است . اینها را میگوییم نباشد . جمهوری اسلامی باید شفاف و سالم و خالص و با مدیران دلسوز و جهادی و بسیجی اداره شود . این سوی و سمت بروید والله دست و پای شما را میبوسیم .
فردا سالروز استاندارد است . معنایش چیست ؟ یعنی هرچیزی که ساخته میشود ، به میزان ساخته بشود و ناقص ساخته نشود ، کامل ساخته بشود . آقا امام صادق«س» هم میفرمود: خدا رحمت کند کسی را که چیزی را درست میکند و میسازد ، محکم و متقن و صحیح و درست عمل کند . کار بسیار ارزشمندی است .
یکشنبه سالروز شهادت پنجمین شهید محراب ، آیت الله اشرفی اصفهانی ، امام جمعه وقت کرمانشاه بود؛رحمة الله علیه . و همچنین روز جهانی نابینایان . سزاوار است و سفارش دینی و اخلاقی داریم که هر نیازمند به کمک را ملاحظه کردن ، از جمله ی آنان ، نابینایان ، در مسیر راه.
دوشنبه سالروز شهادت آقا امام زین العابدین به نقلی ، که البته یک نقل در دوازدهم محرم بود ، و یک نقل دیگر در بیست و پنجم محرم. و نیز روز پیوند اولیاء و مربیان . یعنی پیوند مدرسه و خانواده . اولیاء ، اهل خانواده هستند و مربیان هم اهل مدرسه ؛ با هم هماهنگی و دست در دست هم داشته باشند ، برای تعلیم و تربیت و رفت و آمد دانش آموزان و مسائل جنبی فکر کنند و برنامه ریزی کنند تا در تربیت دانش آموزان توفیق بیشتر و بهتری داشته باشند . و همچنین روز بهداشت روانی.
چهارشنبه روز تربیت بدنی و ورزش ، که تحرک و روزش امر خوبی است ، و حد اقل ثمره اش این است که اوغات فراغت جوان ها را مشغول کردن و یک مشغولیات بی ضرر و بی فساد ، همین ورزش است و تشویق جوان ها به ورزش ، کار خوبی است و جلوگیری از بخشی از فساد موجود در جامعه خواهد داشت .
(((((((((((((به تبع هرهفته خطبه های نمازجمعه قائم شهر مزیّن به اسامی شهدای شهرستان است که هفته ی پیش رو سالگرد شهادت آنها است ))))))))))))))) نثار ارواح این عزیزان صلوات.
{{ بسم الله الرحمن الرحیم ؛ والعصر/ ان الانسان لفی خسر/ الا الذین ءامنوا و عملوا الصالحات/ و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ؛ صدق الله العلی العظیم}}
پایان خطبه دوم//