خطبه اول:
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. حسبنا الله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر الحمد لله رب العالمین الصلوة و السلام علی النبیین حبیب اله العالمین ابالقاسم المصطفی محمد (ص)و علی عترته و اهل بیته اجمعین. قال الحکیم فی کتابه الکریم بسم الله الرحمن الرحیم «و النجم و الشجر یسجدان» رسیدیم به ششمین آیه از سوره مبارکه «الرحمن» در آیات قبل سخن از شمسو قمر، دو نعمت بزرگ الهی ولی آسمانی. بلافاصله خدای رحمان به دو نعمت بزرگ زمینی اشاره میکند و به رخ میکشد که انسان اولاً به لطف خدا التفات کند و ثانیاً در عظمت خلقت این اشیاء بیاندیشد تا حکمت خدای رحمان را آشنا شود «النجم و الشجر یسجدان» «نجم» یعنی چه؟ به ذهن میآید که «نجم» یعنی ستاره و «نجوم» یعنی ستارگان اما کلمه «نجم» مشترک لفظی است بین ستاره و بین نباتات روینده از زمین. چه تناسبی است بین ستاره و نبات روییده از زمین. تناسبش طلوع است. ستاره هم در آسمان طلوع و غروب میکند و نبات بر روی زمین هم اززمین میروید و نمایان میشود. یک مدتی دارد و بعدش پژمرده و خشکیده و از بین میرود و ناپدید میشود. «شجر» یعنی چه؟ یعنی درخت. فرق بین «نجم» و «شجر» این است که هر بوته ای که ساقه و تنه داشته باشد از او تعبیر به «شجر » میشود اما بوته ای که ساقه و تنه نداشته باشد از او تعبیر به «نجم» میشود. حتی اهل لغت مثل میزنند که «نجم» نبات زمینی است که میروید، ظاهر میشود ، طلوع میکند از زمین که ساقه و تنه ندارد. مثل بوتهی کدو. خزنده است و حرکت میکند روی زمین. یا اینکه نه، خزنده نباشد، روییده میشود ولی ساقه محکم ندارد یا در تعبیر دیگر گفتند آنچه که عمرش ظرف چند ماه تمام میشود «نجم» است و آن که چندین سال عمر طولانی دارد میشود «شجر». پس هم دارای ساقه و تنه است و چند سال دوام دارد به آن میگویند شجر. حلاا هر دو چه این بوته بی ساقه و چه آن درخت قوی و نیرومند روی پای خود ایستاده، هر دو را میفرماید: «والنجم و الشجر یسجدان» هر دو سجده دارند در برابر خدای رحمان. بوته و درخت چطور سجده دارند؟ من و شما که سر به زمین میگذاریم و سجده میکنیم معنایش چیست؟ در درجه اول میخواهیم بگوییم خدایا ما در برابر تو به خاک افتاده ایم و تسلیمیم و در برابر فرمانت ذلیلیم، اطاعت میکنیم. بوته و درخت در ادامه حیاتشان تحت مشیت الهی که نظام هستی مقررات و قوانینی که برای رویش نبات خدای رحمان منظور کرد، اینها تسلیماند.اگر درخت در شرایط مساعد میوه میدهد نه به اختیار خود بلکه به اسباب تسلیم در برابر نظام هستی میوه میدهد. در یک شرایط دیگر اگر میوه نمیدهد آن هم تسلیم در برابر شرایط است. این درخت تابع نظام هستی است و هرچه نظام هستی بر او تحمیل کرد همان را پذیرا است. ادامه حیات انسان بستگی دارد به تغذیه و بدون آن نمیتواند به حیات ادامه دهد. تغذیه انسان در سایه همین رویش از زمین فراهم میشود. نه تنها گندم و برنج بلکه حتی گوشت گوسفند و مرغ حاصل چیست؟ گوسفند از سبزه صحرا چرید و بعد به من و شما شیر و ماست و پشم و گوشت تحویل داده است. اساس و ریشه از زمین است. این نعمت بزرگ روییدنیها در روی زمین چه دارای ساقه باشند چه بی ساقه اینها اساس روزی هستند قسمتی را مستقیما استفاده میکنیم و قسمتی را هم با واسطه ، همانی که مرغ از دانهی روییده از زمین استفاده کرد و بعد من و شما هم مرغ را سر میبریم و میل میکنیم. این سجده تنها برای نبات نیست. در سوره مبارکه حج آیه 18«الم تر ان الله یسجد له من فی السماوات و من فی الارض» همه موجودات در آسمان و در زمین برای خدا اطاعت دارند یعنی ای بشر تو چرا خدایت را اطاعت نداری؟ آنها در اطاعت اختیار ندارند و اطاعت آنها تکوینی است ولی اطاعت من و شما اطاعت اختیاری است. امری که به نبات میشود امری که به خورشید و ماه میشود تکوینی است. اما امر الهی متوجه به آدمیزاد امر تشریع است. امر و نهی هست و این انسان عاقل اگر در برابر فرمان خدا انقیاد داشته باشد عزیز میشود در درگاه الهی. قبل از آن که سوال کند خواسته اش را خدا برآورده میسازد. این لسان روایات و کلمات معصومین صلوات الله علیهم اجمعین است. یعنی اگر تو خالصانه خدا را بندگی کنی و اگر تو واقعا مخلصانه اطاعت دستور خدا داشته باشی آنچه که نیازمندی توست قبل از آنی که سوال کنی بخواهی دعا کنی خدا در اختیارت میگذارد.«الم تر ان الله« آیا نمیبینی خدارا «یسجد له من فی السماوات والارض» سجده دارند همه اهل آسمان و زمین به درگاه خدا «والشمس و القمر » خورشید و ماه «و النجوم والجبال» ستارگان و کوهها «والشجر والدواب» درختان و چهارپایان در روی زمین «و کثیر من الناس» همه مردم نه ولی خیلی از مردم اطاعت فرمان خدا دارند «و کثیر حق علیه العذاب» جمعی از مردم هم نافرمانی دارند و حق است که عذاب الهی بر آنها نازل بشود « و من یُهِن الله فما له من مُکرم» کسی را که خدا خوار کند کوچک و ذلیل کنید چه کسی میتواند او را بالا ببرد و تکریمش کند؟ «ان الله یفعل ما یشا» در سوره مبارکه اسراء در همین ارتباط «و ان من شیءٍ الا بسبح بحمده» چیزی در دنیا وجود ندارد ( غیر از انسان ) مگر تسبیح خدا دارند «ولکن لا تفقهون تسبیحه» ولی شما توان درک و فهم تسبیح زمین و زمان و نبات و حیوان راندارید. «انه کان حلیماً غفوراً» اگر مدتی در غفلت به سر برده بودی نگران نباش روی بیاور به سوی خدایت، خدایت حلیم است و با حلم و با خویشتنداری و باتحمل و غفور و آمرزنده و مهربان است. یعنی اگر کسی یک آلودگی در گذشته داشت مأیوس نباشد از رحمت خدا. بیاید به سوی خدا و خداوند رحیم و آمرزنده و حلیم است. در آیات مختلف قرآن سخن از تسبیح موجودات هست حقیقت حمد و تسبیح را شاید درست نتوانیم درک کنیم و سر در بیاوریم، گاهی سخن از حمد و تسبیح حالی و گاهی سخن از حمد و تسبیح مقالی میشود. حمد و تسبیح حالی یعنی چه؟ الان به این محراب که نگاه میکنید این کاشیکاری و این نقش بر کاشی شما را راهنمایی میکند به اینکه یک استاد هنرمندی بوده و این طراحی را کرد، مثلاً اگر زیبا باشد بگویید دستش درد نکند و او را میستایید. شبیه به این معنا این موجودات عالم را که انسان میبیند با دیده عقل بنگرد میفهمد که جهان را خالقی باشد به نام خدا و آن خدا را با تمام وجود میستاید و تسبیح میگوید. گر تورا از غیب چشمی باز شد/ … گاهی انسان پیشِ پای خودش را هم درست نمیبیند اما انسانهایی پیدا میشوند که آیندهی نیامده را خوب میبینند و درست پیش بینی میکنند. اگر یادتان باشد چند وقت قبل شاید بیش از یکماه قبل بود که مقام معظم رهبری فرمود: « آینده نسبتاً سختی پیش روی داریم» این آینده سخت را او درست میدید ولی در آن شرایط شاید من و شما درست نمیدیدیم. البته انقلاب مقاطع سخت و سختتر و سختتری را پشت سر گذاشته است در پی بصیرت و آگاهی و هشیاری. اگر واقعاً سختیها، سختیهای غیرقابل علاج باشد ملت و امت تحمل میکنند اما بعضی از سختیها و گرفتاریها نتیجهی ضعف مدیریت یا ندانم کاری مدیران یا حتی بالاتراحتمالش وجود دارد ، نفوذ عوامل بیگانه برای خراب کردن اوضاع اقتصادی و برای عصبانی کردن مردم در درون دستگاههای اجرایی. اینجاست که باید دولت به خود بیاید. اگر واقعاً راه در پیش گرفته را اشتباه یافته ، عوض کند، همکاران را اگر ناتوان یافت، باید تجدید نظر کند و نیروهای لایقتر و هشیارتر و مدیرتر و فعالتر را سرکار بیاورد. پس ببینید نباید فراموش کنیم یا اشتباه کنیم، یک وقتی واقعا یک مصیبت و گرفتاری و مشکل لا علاج غیر قابل درمانی پیش میآید، انسان است و صبر و استقامت و بردباری. اما یک وقتی هست که یک گرفتاریهایی را آدمهای نالایق ولی دست اندر کار برای جامعه پیش میآورند، اینجا جای فریاد زدن و مطالبه کردن است برای اینکه نظام که معنایش دولت نیست، دولت میآید و میرود، دولت باید فدای نظام بشود همانگونه ای که شهداء گرانقدر خود را فدا کردند برای ماندگاری این نظام. گر تو را از غیب چشمی باز شد/ با تو ذرات جهان همراز شد // نطق آب و نطق خاک و نطق گِل/هست محسوس حواس اهل دل. اگر اهل دل باشی تسبیح موجودات را میفهمی. جملهی ذرات در عالم نهان/با تو میگویند روزان و شبان // ماسمیعیم و بصیر و باهوشیم / با شما نامحرمان ماخاموشیم// از جمادی سوی جانِ جان شوید/ غلغل اجزاء عالم بشنوید… اجزاء عالم همه در تسبیح حضرت حق هستند . فاش تسبیح جمادات آیدت/وسوسه تعویل ها بزدایدت. خلاصه حمد و تسبیح هم میتواند حالی باشد و هم میتواند مقالی باشد، مهم این است که ما بصیرتمان و فهممان را با دقت در آیات الهی افزایش بدهیم و مسیر بندگی را یعنی اطاعت از فرمان خدا انجام واجبات ترک محرماتکه میشود تقوای الهی و تقوای دینی ضامن نجات از گرفتاریهای دنیا و آخرت تقوا و توکل به ذات اقدس اله است. «و من یتوکل علی الله فهو حسبه» هر که بر خدا توکل کند خدا کفایتش میکند. «و من یتق الله یجعل له مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب».
بسم الله الرحمن الرحیم
والعصر
ان الانسان لفی خسر
الا الذین ءامنوا و عملوا الصالحات
و تواصوا بالحق
و تواصوا بالصبر
صدق الله العلی العظیم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اللهم صلّ علی محمد و آل محمد ؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الصّلاة والسلام علی سیّد النّبیین حبیب إله العالمین ابی القاسم المصطفی محمد و علَی علیٍّ امیر المومنین و علی الصّدیقةِ الطّاهره سیّدةِ نساء العالمین و علی الحسن والحسین سیّدَی الشباب أهل الجنةِ أجمعین و علی علی ِ بنِ الحسین و محمدِ بن علی و جعفرِ بن محمد و موسیَ بن جعفر و علیِ بن موسی و محمدِ بن علی و علیِ بن محمد و الحسنِ بن علی و الحجة القائم اَلمنتظَر . اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَهِ بنِ الحَسَن صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةِ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَدَلِیلًا وَ عَیْناًحَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَویلَا.صلوات…
عن النبی «ص» : ما مِنْ مؤمِنٍ مَشیٰ بِقَدَمَیْهِ إلَی الْجُمُعَةِ، إلّاخَفَّفَ اللّٰهُ عَلَیْهِ أهْوالَ یَوْمِ القِیامَةِ ، از پیامبر عظیم الشأن اسلام در منابع معتبر حدیثی ما آمده است که پیغمبر خدا فرمود: هیچ مؤمنی نخواهد بود که با قدم خود به سوی نمازجمعه برود ، مگر این که خدای رحمان ، وحشت ، سختی ها ، اضطراب روز قیامت را تخفیف میدهد بر آن مومنی که به سوی نمازجمعه گام برداشت.
نکته را دقت کنید عزیزان ؛ آیه قرآن است: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ۚ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ . ای کسانی که ایمان آوردید ؛ هنگامی که خبردار شدید نمازجمعه برقرار میشود ، پس بشتابید به یاد خدا . این کلمه ی فاسعو ، هم ماده اش از سعی است، و هم هیئتش از امر است . بشتابید به یاد خدا . ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ ، این از هرکار دیگری برای شما بهتر است در این فرصت و این زمان و این وقت . حتی در ادامه ی همین آیه پشت سر فرمود که : بیع ، یعنی خرید و فروش را رها کنید . در میان همه ی کارها ، خرید و فروش است که زمان کمتر میبرد . زمان زیادی نمیخواهد . این متاع چقدر ، میگوید فلان مبلغ ؛ خواستی میخری ، نخواستی هم میروی . یعنی کمترین فرصت را ، خرید و فروش میبرد از انسان . معذلک همین را میفرماید که ذروالبیع ، یعنی رها کنید خرید و فروش را . که زمان زیادی هم نمیبرد ؛ مثلاً یکی ممکن است بگوید من این معامله را انجام میدهم و پشت سر میرسم به نماز . میگوید نه ، نه ؛ الآن وقت نماز است ، این را هم رها کن . برو به سمت نماز . پس بنابراین ، واقعاً جای تأسف دارد ، برای مومنینی که اهل نمازند ، ولی جمائت را کمتر اهمیت میدهند . اهل نمازند ، ولی جمعه را کمتر اهمیت میدهند. خب ماشاءلله این همه جمعیتی که داخل ماه رمضان جمع میشود و خیابان های اطراف را پر میکند ، خب معلوم است اینها اهل نماز و روزه اند ؛ اما چرا حالا امروز نیستند؟ ، این برمیگردد به همان کم اهمیت دادن ؛ وَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ ، وای به حال نمازگزارانی که در ساهی هستند . اهمیت نمیدهند .
اروپایی ها مثل خود آمریکایی ها ، چیزهایی که از ما در قضیه ی برجام خواستند ، صریح و شفاف و بدون ابهام در برجام ذکر کردند . اما چیزهایی را که خواستند به ما وعده بدهند ، همه را کلی گویی ، مبهم ، قابل تفسیر گوناگون نوشتند.صدر اعظم آلمان میگوید شرکت ها اگر میخواهند در ایران کار کنند ، ریسک را باید خودشان بپذیرند ، یعنی اگر آمریکا آنها را محکوم کرد و خسارت گرفت و جریمه گرفت ، به ما مربوط نمیشود . خب برجام شده بود و مذاکره شده بود که مضیقه ها و تحریم ها برداشته بشود . ، حال کسی می آید آنجور حرف میزند ، اما معاون وزیر امورخارجه ی ما می گوید که : بیانیه پایانی نشان دهنده ی اراده ی اعضا به حفظ برجام است .حفظ برجام را یک سمت اراده دارند که ما را در محدودیت نگه بدارند . اما آن سمت دیگر ، آن چه که حق ماست ، اراده دارند که به ما ندهند . پس باید بدانیم ، کسی دلسوز ما نیست . باید خودمان ، تدبیرمان ، آینده نگری مان و روی پای خودمان ایستادن را تکیه کنیم . البته همین الآن همه ی دستگاه ها واقعاً باید سعی کنند با حسن عمل رضایت مردم را جلب کنند . دشمن در صدد است نارضایتی را افزایش بدهد . همین الآن واقعاً من و شمایی که هیچ مسئولیت اجرایی نداریم ، اگر دستمان برسد باید مسئولین اجرایی را کمک کنیم ، کار هم از آنها بخواهیم ، بتوانند بهتر عمل کنند ، تا دشمن در رسیدن به اهدافش ناکام بماند . این گرانی های سرسام آور از یک سمت ، خبر اختلاس های ریز و درشت از سوی دیگر ، بسیار آزاردهنده است . واقعاً دستگاه قضایی وظیفه اش سنگین است در این قضیه . گاهی خبر میرسد که اختلاس فلان مبلغی شده ، در فلان دستگاه و فلان شهرداری و فلان اداره ، افراد دستگیر شدند . اما خب همه منتظرند ببینند نتیجه چه شده . جامعه انتظار دارد از نتایجش بداند ، که آیا واقعاً راست بوده ، دروغ بوده ، اگر راست بوده چه کیفری ، چه محکومیتی ، یا همین اخیراً در یکی از شهرها ، خبر اختلاس چندین میلیارد تومان . دستگاه قضایی ، همه منتظرند صلابت شما را ، استقامت شما را ببینند.نکند که اذهان عمومی تشویش پیدا کند که فشار می آورند و رایزنی میکنند و سرپوش میگذارند نعوذ بالله . اینها واقعاً آسیب زدن میشود خدای نکرده به اعتماد مردم . اگر واقعاً دستگاه های مربوطه ، آنهایی که کشف جرم میکنند درست عمل کنند ، آنهایی که در دستگاه قضایی بررسی میکنند و حکم میدهند ، بی ملاحظه ی این و آن ، موجب دلگرمی میشود . گاهی میبینیم که یک اختلاس های کوچک به سرعت رسیدگی و محکومیت اجرا میشود، همین روال باید در پرونده های عظیم هم اعمال شود . خبر تأسف بار و واقعاً بسیار ناراحت کننده ی آتش سوزی دیروز در ساری ، مسجد جامع ؛ در کل مازندران قدیمی ترین مسجد ، مسجد جامع ساری بوده است . البته قبل از اسلام ، آن محل آتشکده بود ؛ بعد از اسلام آتشکده تبدیل به مسجد شد و همسایه ها هم زمین دادند ، ملحق کردند ، هشت شبستان در هشت مقطع تاریخی احداث شده بود . یک شبستان را مثلاً یک نفر ساخته ، یکی دیگر را دیگری پیشقدم شد و مومنین کمک کردند . ولی یک مجموعه ی مذهبی مسجدی محل عبادت ، حد اقل در طول 1200 سال که قطعاًبیشتر ، شاید 1300 سال سابقه دارد . قریب به صدر اسلام . از روزگاری که اسلام در مازندران وارد شد ، آن آتشکده تبدیل به مسجد شده بود . ولی متأسفانه این آتشسوزی عظیم ، مسجد به این بزرگی که هشت شبستان دارد و هشت پیشنماز دارد ، ولی متأسفانه گویا نه مراقبت محافظتی داشت و نه مثلاً وسائل و شرایط و دستگاه های مناسب اطفاء حریق. نقل شده که اتصال سیم برق موجب آتش سوزی شده . بسیار جای تأسف دارد و دلخراش است . امیدواریم که خدای رحمان در پی این حادثه ی تلخ ، عنایات خودش را شامل عموم مومنین و منطقه بگرداند .
تذکر جدی عرض کنم مومنین ، در مصرف آب و برق . واقعاً مشکل داریم . کمبود داریم . گاهی الآن در بعضی از قسمت های شهر ، بعد از ظهر ها آب ندارند . اگر عزیزانی که بالادست هستند ، یک قدری قناعت و صرفه جویی کنند و برای شستن حیاط و ماشین از آب شهر استفاده نکنند.ممکن است که یکی بگوید که خودتان چطور؟ این برادرهای دست اندرکار دفتر و این مسجد مقدّس میدانند همیشه من تذکّر و تأکید دارم به این برادرها . از شستن ماشین صرف نظر کنید ، مصرف آب را به حداقل برسانید .
یکشنبه سالروز ولادت فاطمه معصومه «س» ، روز دختران نجیب ، عفیف ، پاک ، که باید معصومه را سرمشق خودشان قرار بدهند ؛ هم آغاز دهه ی کرامت است . دهه کرامت یعنی فاصله ی بین ولادت کریمه ی اهل بیت ، فاطمه ی معصومه «س» ، و برادر بزرگوارش آقا امام رضا «ع» که یازدهم ذی القعده خواهد بود . و همچنین هفته ی حج . آن اجتماع عظیم که دیگر داریم نزدیک میشویم به موسم حج . مسلمانان از گوشه و کنار عالم باید اجتماع کنند و درد دل همدیگر را بشنوند و یار و غم خوار همدیگر بشوند . ولی متأسفانه خاندان پلید سعودی ، با تسلّط ظالمانه بر حرمین ، فرصت را از همه ی مومنین و مسلمین سلب کردند .
دوشنبه روز بهزیستی و تأمین اجتماعی ؛ سه شنبه هم سالروز تأسیس شورای نگهبان که برادر عزیزمان جناب آقای دانشوَر مطالبی را به عرضتان رساندند . شورای نگهبان از ارکان مهم نظام است ، و مورد غیظ و خشم استکبار جهانی و عوامل استکبار در منطقه است . لذا همه ی دست اندرکاران این نهاد مقدس ، باید مراقب باشند ، مبادا بهانه به دست بدخواهان بدهند . گاهی این اتفاقات افتاده و می افتد . متأسفانه بد عمل کردن در بعضی از جاها بهانه میشود و سوژه درست میکنند برای تخریب اصل شورای نگهبان . شورای نگهبان خواسته ی شخص امام بوده و در قانون اساسی نهاده شده بود . پنجشنبه روز تجلیل از امامزادگان و بقاع متبرکه ؛ معاون وزیر بهداشت داخل همین هفته گفته بود که زورمان به کمپانی های دخانیات نمیرسد . آنهایی که سیگار وارد میکنند از خارج از کشور . میگوید: زورمان به کمپانی های دخانیات نمیرسد ، فروش سیگار به دانش آموزان در دکّه های مطبوعاتی به آسانی انجام میشود . ناله دارد از معتاد شدن دانش موزان به سیگار ؛ بعد میگوید زورمان به کمپانی های دخانیات نمیرسد . خب اگر دولتی زورش به وارد کنندگان سیگار نرسد ، خب خودش دارد ناتوانی خودش را ابراز میکند ؛ این حیف و عیب است . باید دولت توانمند باشد و جلوی قاچاق را بگیرد و کالاهای غیر ضروری را اجازه ی ورود ندهد . اگر شما خواستید من سالم و قوی باشم ، من باید از شما تشکر کنم ، نه اینکه بگویم چرا انتقاد میکنید . نه این انتقاد نیست . این دلسوزی است ، و خیر خواهی است . قدرت و مدیریت و صلابت دولت خواسته ی همه ی ملت است. تحول مبارکی در دولت باید ایجاد بشود ، زمینه ی امیدواری افزایش پیداکند.
((((((((((به تبع هرهفته خطبه های نمازجمعه قائم شهر مزیّن به اسامی شهدای شهرستان است که هفته ی پیش رو سالگرد شهادت آنها است ))))))))))))))) نثار ارواح این عزیزان صلوات .
{{بسم الله الرحمن الرحیم ؛ والعصر ؛ ان الانسان لفی خسر؛ الا الذین ءامنوا و عملوا الصالحات؛ و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ؛ صدق الله العلی العظیم}}
پایان خطبه دوم//