احکام نمازجمعه

 نماز جمعه به چه صورت خوانده می شود؟

نماز جمعه عبادتى است هم چون نمازهاى دیگر که در ظهر روز جمعه با شرایطى خاصّ انجام مى‏شود. در فضیلت این نماز همین بس که سوره‏اى در قرآن به این نام آمده و در آن جا صریحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: “نگامى که صداى مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدى معامله و تجارت را رها ساز و براى انجام این فریضه الاهى حاضر شو، که از همه چیز براى شما بهتر است”. مراد از ذکر در آیه، به اتفاق مفسران نماز جمعه است. نیز در روایت آمده است: نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب تخفیف هول هاى قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته است و ثواب شرکت در نماز جمعه براى غیر مستطیع، معادل با حج است و در روایات دیگر تارکین آن را سخت نکوهش کرده تا آن جا که مى‏خوانیم: کسى که سه هفته آن را ترک کند منافق است.

 در زمان غیبت امام زمان (عج)، نماز جمعه، واجب تخییرى و افضل از ظهر است. کسى که نماز جمعه را به جا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولى احتیاط مستحب آن است که آن را نیز به جا آورد.

 

چگونگی خواندن نماز جمعه

 نماز جمعه دارای دو خطبه و دو رکعت نماز است. در خطبه اول واجب است حمد الاهى، گر چه به هر لفظى که حمد الاهى محسوب شود جایز است، ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللَّه» باشد و احتیاط واجب آن است که پس از آن به ثناى الاهى بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوم نیز حمد و ثناى الاهى به صورتى که ذکر شد و درود بر پیغمبر اسلام واجب است. و احتیاط واجب آن است که در این خطبه نیز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکى از قرآن تلاوت نماید. و احتیاط مستحب و مؤکد آن است که در خطبه دوم پس از درود بر پیغمبر (ص) به ائمه معصومین (ع) نیز درود بفرستد و براى مؤمنان استغفار کند. و بهتر است از خطبه‏هاى منسوب به امیر المؤمنین (ع) یا آنچه از ائمه معصومین (ع) وارد شده انتخاب کند.

 بعد از تمام شدن خطبه، نماز جمعه خوانده می شود. نماز جمعه مانند صبح دو رکعت است ولى با نماز صبح چند فرق دارد که ذیلًا بیان مى‏شود:

 احتیاط آن است که قرائت حمد و سوره در نماز جمعه به جهر یعنى بلند خوانده شود.

 مستحبّ است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقین خوانده شود.

 در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهایى که در قنوت نمازها خوانده مى‏شود مى‏توان خواند، و بهتر و افضل در دو قنوت نماز جمعه بلکه در قنوت نمازهاى دیگر خواندن کلمات فرج است. از حضرت صادق سلام اللَّه علیه روایت شده است که فرمود: در قنوت رکعت اوّل نماز جمعه بعد از قرائت مى‏گویى: لا اله الا اللَّه الحلیم الکریم … .

 

شرایط نماز جمعه:

 شرط اوّل: آن که به جماعت باشد و فرادى‏ صحیح نیست.‏

 شرط دوّم: عدد است، به این معنا که حداقلّ نمازگزاران که امام هم یکى از آنها است باید پنج نفر باشند و به کمتر از آن منعقد نمى‏شود.

 شرط سوّم: آن که مسافت بین دو نماز جمعه کمتر از یک فرسخ نباشد.

 

وقت نماز جمعه‏

 اوّل وقت نماز جمعه زوال آفتاب است.

 

مستحبّات نماز جمعه‏

 براى امام جمعه چند چیز مستحبّ است:

 1. در حال خطبه خواندن امام رو به مردم بایستد.

 2. بلیغ و توانا در سخن گفتن و موقع شناس باشد.

 3. مواظب بر نمازهاى خود در وقتشان باشد.

 4. بر انجام اوامر الهى حتّى مستحبّات حریص باشد.

 5. نواهى الهى حتّى مکروهات را ترک نماید.

 6. از شبهات اجتناب نماید.

 7. از سخنان بیهوده خوددارى کند تا مواعظ او در نفوس افراد تأثیر بیشترى داشته باشد.

 8. در حال نماز در زمستان و تابستان عمّامه بگذارد.

 9. در حال نماز رداء بر دوش داشته باشد چه عبا باشد چه بُرد یمانى یا غیر اینها.

 10. هنگام ایراد خطبه تکیه بر عصا یا شمشیر یا غیر آن بنماید.

 11. هنگام روبرو شدن با مأمومین سلام بنماید.

 12. قبل از خواندن خطبه‏ها مادامى که مؤذّن مشغول اذان است امام بنشیند.

 

مکروهات نماز جمعه‏

 آنچه بر امام و مأمومین هنگام ایراد خطبه کراهت دارد:

 1. آن که خطیب در حال خطبه به غیر از خطبه سخن دیگر بگوید، و أحوط ترک آن است.

 2. آن که مأمومین هنگام ایراد خطبه‏ها حرف بزنند، بنا بر احتیاط آنها نیز حرف نزنند و أحوط بر مأمومین آن است که خطبه‏ها را به دقّت گوش کنند و توجّه به مواعظ خطیب بنمایند.